.
Prof.dr hab. Zbigniew Wiktor – Emerytowany profesor UWr
Instytut Politologii, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego
.
Co dalej z Polską ?
.
Polska po upadku socjalizmu w 1989 r. szybko stała się półkolonią państw kapitalistycznych, ich korporacji, banków, w szczególności Banku Światowego, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, EWG a później Unii Europejskiej i jej Banku Centralnego. W kategoriach politycznych Polska jest wasalnym państwem Unii Europejskiej, w szczególności Niemiec, a w kategoriach wojskowych USA i NATO. Nowe rządy burżuazyjne niezależnie czy wyszły z „Solidarności” czy z tzw. lewicy były zgodne w umacnianiu kapitalizmu i likwidacji pozostałości socjalizmu. Ich podstawą ekonomiczną była prywatyzacja, a właściwie grabież za symboliczną złotówkę gigantycznego majątku narodowego, zbudowanego w Polsce Ludowej za cenę olbrzymiego wysiłku i ofiar klasy robotniczej i innych ludzi pracy. W ten sposób ukształtowała się polska lumpenburżuazja, głównie o charakterze kompradorskim. Jednak wiodącym podmiotem gospodarczym stał się kapitał zagraniczny, który za tanie pieniądze wykupił i zlikwidował przedsiębiorstwa jako konkurencyjne dla swej produkcji. Nowe rządy burżuazyjne popierały imperialistyczne i neokolonialne wojny USA i NATO w Iraku, Afganistanie, Libii a także w państwach afrykańskich, posyłając tam broń, sprzęt wojskowy oraz tzw. misje wojskowe. Były to działania sprzeczne z konstytucją, polską racją stanu i polskimi tradycjami walki za naszą i waszą wolność. W marcu 1999 r. na wniosek rządu polskiego, poparty przez parlament, ale nie potwierdzony przez krajowe referendum Polska przystąpiła do NATO w sytuacji, kiedy miesiąc później samoloty bojowe USA bombardowały Belgrad i inne miasta Jugosławii, co było ostro oprotestowane przez komunistów i inne postępowe siły społeczne. Wejście Polski do NATO było następstwem presji USA, ale także wyrazem usilnych dążeń reakcyjnych kręgów polskiej burżuazji, która w członkostwie w NATO upatrywała wojskowy parasol ochronny dla jej panowania w Polsce.
Wraz z przystąpieniem do NATO Polska otrzymała ważne zadanie umacniania kursu antyrosyjskiego i prowokowania Rosji. Dalszymi etapami tego zimnowojennego procesu było włączenie innych postsocjalistycznych państw do NATO. Obecnie dalsze plany ekspansji NATO przewidują włączenie Gruzji, Ukrainy, Mołdowy, pozostałych państw bałkańskich itd. Głównym celem imperializmu jest dążenie do dalszego osłabienia, okrążenia i rozbicia Rosji. Spośród licznych państw tego regionu Polska jest największa i ma decydujące położenie geostrategiczne, stąd stała się newralgicznym miejscem w strategii i polityce na wschodniej flance NATO. Nastąpiła przebudowa armii i dostosowano ją do wykonywania zadań policyjno-misyjnych na egzotycznych teatrach wojennych, prowadzonych przez USA i NATO. Wzrosły koszty modernizacji i utrzymania armii. Wynoszą one obecnie 2% PKB. Oficjalnie budżet wojskowy Polski wynosił w 2018 r. 40 mld zł (10 mld dol.). Poprzedni rząd Platformy Obywatelskiej zadeklarował, że w najbliższych latach Polska przeznaczy na nowe zbrojenia 200 mld zł, co jest wielką sumą w sytuacji braku środków na ochronę zdrowia, edukację, ubezpieczenia społeczne. Polski rząd przewiduje w kolejnych latach zwiększenie wydatków na armię do 2,5 a nawet do 3 procent PKB. Polskie lotnictwo wojskowe patroluje w ramach NATO przestrzeń powietrzną państw bałtyckich. Od kilku lat buduje się bazę wojskową USA w Redzikowie k.Słupska w ramach tzw tarczy antyrakietowej, kiedyś uzasadnianej zagrożeniem rakiet Iranu, KRLD, Chin, terrorystów, a dziś głównie Rosji. W rzeczywistości chodzi o wzmocnienie frontu antyrosyjskiego i antychińskiego oraz kontynuację polityki okrążania tych państw.
W następstwie szczytu NATO w Warszawie w lipcu 2016 r. rozmieszczono w Polsce tzw. bazy rotacyjne (wzmocnione bataliony) wojsk NATO w Polsce i krajach bałtyckich, w czym zaangażowane są wojska USA, Kanady, Niemiec i Wielkiej Brytanii. W Polsce ten „wzmocniony batalion” w ciągu 2 lat przekształcił się w kilka wzmocnionych brygad, obejmujących 5,5 tys. żołnierzy amerykańskich, a jednocześnie czynione są dalsze przygotowania do przeniesieni z Niemiec do Polski dalszych jednostek amerykańskich i ich dowództw. Czynione są także przygotowania do utworzenia silnej bazy wojsk USA o znaczeniu ponadregionalnym w Poznaniu (Wysunięte Dowództwo Armii USA- aktualnie 200 wysokich oficerów), co ma być zalążkiem przyszłego 20-tyś. amerykańskiego kontygentu wojskowego.
Zapewne nie pozostanie to bez militarnej odpowiedzi Rosji, traktującej te posunięcia jako złamanie układu o równowadze militarnej w tym rejonie Europy. Konsekwencją mogą być nowe wycelowane rakiety nawet z bronią nuklearną w polskie terytorium. Od ponad 20 lat w Szczecinie zainstalowany został Korpus Północno-Wschodni NATO, w którego skład wchodzą oddziały niemiecki, duńskie i polskie. Działania te są wyrazem budowania rzekomego zagrożenia Rosji, jej prowokowania i są częścią większej strategii NATO, zmierzającej do ostatecznego politycznego i militarnego złamania Rosji i ustanowienia od dawna realizowanego planu „Pax Americana” od Vancouver do Władywostoku. Pozostają one w parze z dążeniami do wciągnięcia do NATO dotychczas neutralnej Szwecji, Finlandii, Austrii. Nie prognozuje to Polsce trwałego pokoju. Rosja jest naszym wielkim wschodnim sąsiadem, z którym powinniśmy utrzymywać korzystne dobrosąsiedzkie stosunki. Analiza obecnej sytuacji skłania do wniosku, że Polsce, Europie a być może światu grozi nowa wielka wojna.
Pod względem gospodarczym Polska stała się zacofanym krajem europejskim, niemającym własnej produkcji, poza przemysłem drzewnym, miedziowym i innymi szczątkowymi gałęziami. Nastąpił upadek tysięcy wielkich i średnich zakładów pracy, głównie państwowych, nastąpiła katastrofalna deindustrializacja kraju, oblicza się, że zniszczono ok. 5 mln miejsc pracy, co spowodowało wielkie bezrobocie, liczone w różnych okresach od 3 do 1,5 mln ludzi, nie licząc bezrobocia ukrytego na wsi, szacowanego nawet do 1 mln. Szczególnie jest ono bolesne i dwukrotnie większe wśród młodzieży. Z Polski na stałe lub na dłuższe okresy wyjeżdża 2,5 mln ludzi, głównie młodych, dobrze wykształconych, często z dyplomami szkół wyższych. Duże jest także bezrobocie nierejestrowane. Na wcześniejsze głodowe emerytury i renty zwolniono ok. 2,5 mln pracowników.
Wszystko to degraduje socjalnie i psychicznie młode pokolenie, które praktycznie nie ma szans nie tylko na pracę, ale także na mieszkanie, założenie rodziny ,samorealizację zawodową. Powoduje też degradację socjalną starszego pokolenia, które nie mając środków na godziwe życie i zakup niezbędnych lekarstw masowo choruje i szybciej umiera. Dlugośc życia w Polsce należy do najkrótszych w Europie. Rodzi to powszechną frustrację, poczucie wyalienowania, rozszerzają się protesty a na stadionach dochodzi do antyadministracyjnych rozruchów. Na razie niezadowolenie jest wykorzystywane przez partie i ośrodki faszystowskie, głównie z kręgu Obozu Narodowo-Radykalnego, ale ruchy te są także podporą faszyzującego Prawa i Sprawiedliwości, obecnie sprawującego władzę w Polsce.
W czasach socjalizmu Polska gospodarka była liczona jako 10 ekonomia świata, obecnie jej PKB jest na 23 pozycji. Pojawiły się liczne patologie, wymienione bezrobocie, bezdomność, prostytucja, narkomania, masowa żebranina, pijaństwo, przestępczość itd. Na skutek pogorszenia się wyżywienia dużych grup ludności odnowiła się gruźlica i wszawica. Polska stała się peryferiami Unii Europejskiej, większość biednych Europejczyków to Polacy. Rodzi to liczne negatywne następstwa dla kondycji ekonomiczno-społecznej i zwartości narodu. Od lat przyrost naturalny jest na granicy 0 lub poniżej, mieszkanie i dziecko są inwestycjami przekraczającymi możliwości finansowe młodych par, co trzecie małżeństwo się rozpada, co roku ubywa Polsce nawet do 200 tyś obywateli i niewiele tu pomoże program 500 plus. Spada stopa zatrudnienia, ponad ½ Polaków nie pracuje, następuje głębokie rozwarstwienie i polaryzacja majątkowa, osłabiają się i pękają więzi rodzinne, środowiskowe i narodowe. Wszystko to jest bardzo pesymistycznym balastem dla większości Polaków, zadowolonych, głównie nowa burżuazja, to 1-2% społeczeństwa, liczne jest drobnomieszczaństwo (ok. 10%) oraz kształtująca się tzw. klasa średnia (20%). Przeciętny dochód pracujących Polaków (70%) to dochód netto od 1,6 do 3 tyś. zł, a więc ok. 350-700 euro. W 2019 – 2020r. rząd podniósł o około 400 zł płacę minimalną, co było uwarunkowane ekonomicznie i politycznie, a także wypłacił emerytom extra 13 emeryturę (wybory). Łagodzi to doraźnie problemy większości biednego społeczeństwa, ale nie ma rozwiązań strukturalnych. Jest to sytuacja dramatyczna dla klasy robotniczej i innych ludzi pracy. Jest to jednocześnie podstawą rozwiewania się iluzji o kapitalizmie „z ludzką twarzą” i rodzenia się legendy o dobrych czasach Polski Ludowej i socjalizmu.
.
Kondycja polityczna Polaków
.
Polska ma duże tradycje demokratyczne, które rozwijały się w ramach demokracji szlacheckiej do końca XVIII wieku. W schyłkowym okresie tzw. I. Rzeczypospolitej wyrodziły się one w rządy oligarchii magnackiej, których zasadami były liberum veto i złota wolność szlachecka, które stały się jedną z przyczyn upadku feudalnego państwa polskiego i rozbiorów Polski. Kapitalizm i instytucje polityczno-ustrojowe XIX w, były narzucone przez Prusy, Austrię i Rosję, będącymi monarchiami absolutystycznymi, reakcyjno-konserwatywnymi, co w szczególności dotyczyło Rosji carskiej, okupującej większość kraju. Państwa rozbiorowe były rządzone autorytarnie i tłumiły wszelkie próby walki o niepodległość (powstania) i liberalizację reżimu. Sytuacja poprawiła się po Wiośnie Ludów (1848) szczególnie w Austrii, później w Prusach i Niemczech, gdzie powstały pewne możliwości odrodzenia gospodarczego i kulturalno-narodowego. Powstawały związki zawodowe i pierwsze partie robotnicze jak Wielki Proletariat (1882) i Polska Partia Socjalistyczna (1886), później Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (1893).
Po 1. wojnie światowej Polska odrodziła się jako demokratyczne państwo burżuazyjno-obszarnicze, które jednak na skutek licznych sprzeczności upadło w wyniku wojskowego zamach stanu marszałka J. Piłsudskiego w maju 1926 r. Wprowadzony został ostry reżim wojskowo-autorytarny, zwany sanacją. Komunistyczna Partia Polski była zdelegalizowana, reżim rozprawiał się krwawo także z innymi przeciwnikami dyktatury. W tej sytuacji demokracja nie miała szans rozwoju. Trudności pogłębiał kryzys gospodarczy, który w Polsce faktycznie trwał nieprzerwanie. W 1938 r. polska produkcja nie przekroczyła poziomu produkcji ziem wchodzących w skład Polski przed 1914 r. Na to nakładała się fatalna polityka w stosunku do licznych mniejszości narodowych (ponad 3o%) i na arenie międzynarodowej. W latach 30-tych narastało zagrożenie ze strony hitlerowskich Niemiec oraz postępowała izolacja Polski na arenie międzynarodowej. Krach nastąpił 1 września 1939 r., kiedy faszystowskie Niemcy napadły na Polskę i kraj był do 1944/45 r. okupowany. Był to najciemniejszy okres polskiej historii.
Demokracja w Polsce Ludowej wyrastała z innych tradycji, wartości a jej nośnikiem były postępowe siły klasowe. Polska Ludowa powstała jako antyteza przedwojennej Polski burżuazyjno-obszarniczej i okupacyjnej Rzeszy Niemieckiej. Podstawową siłą społeczną stała się klasa robotnicza, na czele której stanęła Polska Partia Robotnicza, ściśle współdziałająca z Polską Partią Socjalistyczną, z którą w grudniu 1948 r. zjednoczyła się na zasadach marksistowsko-leninowskich w Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą W Polsce dużą siłą społeczną było zróżnicowane ekonomicznie chłopstwo, które politycznie było penetrowane przez różne nurty ruchu ludowego i partie robotnicze musiały stoczyć walkę polityczną z proburżuazyjnym Polskim Stronnictwem Ludowym. W środowisku miejskim działało drobnomieszczańskie Stronnictwo Demokratyczne, w późniejszych latach możliwość legalnego działania uzyskały stowarzyszenia postępowych katolików i chrześcijan. Duży wpływ na życie polityczne miały masowe organizacje jak związki zawodowe, Liga Kobiet, związki młodzieżowe i inne. Wszystkie te podmioty działały w ramach Frontu Jedności Narodu. Partie i organizacje burżuazyjne a w szczególności antysocjalistyczne były zabronione, ale z czasem powstawały różne grupy dysydenckie, działające pod skrzydłami Kościoła katolickiego i korzystające z pomocy zachodnich ośrodków burżuazyjnych.
Demokracja socjalistyczna była zwana też demokracją ludową, gdyż lud pracujący miast i wsi był suwerenem, była wielką zdobyczą i szansą polskiego świata pracy, która wciągała masy ludowe w skomplikowane procesy i mechanizmu kierowania i zarządzania państwem i sprawami publicznymi. Było to niezwykle ważne, gdyż w dotychczasowym rozwoju lud nie tylko nie był podmiotem politycznym, ale nie wykształcił nawyków i form uczestniczenia w życiu państwa. Realizowano to przez formy demokracji pośredniej (wybory do sejmu i rad narodowych) i bezpośredniej, szczególnie organy samorządu robotniczego w zakładach pracy i referenda. W spółdzielniach działał samorząd spółdzielczy, także w innych środowiskach. Wdrażanie nawyków rządzenia na różnych szczeblach napotykało na trudności kadrowe i brak chęci do pracy społecznej. Formalnie Polska była państwem dyktatury proletariatu, ale na co dzień jego sprawami zajmowała się Partia, a w sprawach centralnych jej naczelne kierownictwo, które coraz bardziej alienowało się od klasy robotniczej i ludu pracującego i schodziło w szczególności pod koniec Polski Ludowej na pozycje drobnomieszczańskie i burżuazyjne.
Słabością mechanizmu demokratycznego (nie tylko w Polsce) było to, że w 1944/45 r. kiedy powstawała Polska Ludowa, nie było w niej sytuacji rewolucyjnej, a wyzwolenie spod okupacji hitlerowskiej było następstwem zwycięskiej ofensywy Armii Czerwonej i odrodzonego Ludowego Wojska Polskiego. Okupacyjny aparat niemiecki został rozbity, wcześniej okupant zlikwidował państwo Polski burżuazyjnej, a jego instytucie podziemne były słabe i podzielone politycznie. W tej sytuacji organizująca się władza ludowa miała ułatwione zadanie, wzmocnione obecnością wojsk radzieckich, które paraliżowały opór i możliwość skutecznego działania sił burżuazyjno-kontrrewolucyjnych. Należy także wskazać, że ówczesna świadomość polityczna większości ludzi pracy (nie wyłączając klasy robotniczej) pozostawała pod bezpośrednim i pośrednim wpływem ośrodków burżuazyjnych i kościelnych i zmiana ustroju oraz budowa podstaw socjalizmu realizowana była przez długi czas przez rewolucyjną mniejszość. Dopiero w trakcie realizacji programu Polski Ludowej, dzięki wielkiemu wysiłkowi i męstwu komunistów i ich sojuszników udało się w trakcie realizacji planu odbudowy gospodarki po zniszczeniach wojennych, planu 6-letniego i następnych planów 5-letnich przekonać większość ludzi pracy do nowego ustroju, przy czym przekonanie to było relatywne, popierano aktywnie zdobycze socjalno-ekonomiczne, biernie politykę PZPR w kolejnych wyborach do sejmu i rad narodowych, natomiast słabiej robotnicy a szczególnie chłopi bezpośrednio uczestniczyli w pracach organów państwowych, rad narodowych, samorządach. Nie rozwinęła się trwała praktyka i nawyk realnej i systematycznej kontroli aparatu administracyjno-biurokratycznego, który z czasem wymykał się spod kontroli robotniczo-chłopskiej czyli suwerena. Czynnik ludowy ustępował pola czynnikowi biurokratycznemu, który wiązał się ideowo i politycznie z powstającą warstwą wykonawczo-zarządzającą, która z czasem faktycznie wyeliminowała dyktaturę proletariatu na rzecz dyktatury aparatu partyjno-biurokratycznego. Jest to gorzka porażka nie tylko polskiej klasy robotniczej i dowodzi ona, co podkreślali klasycy marksizmu, szczególnie Lenin, że wyzwolenie klasy robotniczej musi być sprawą samych robotników. Robotnicy dobrze wiedzą, że to co łatwo przyszło, łatwo można stracić. Bez rewolucyjnych doświadczeń i nawyku bezpośredniego uczestnictwa w demokracji proletariat może stracić władzę i tak się ostatecznie stało w Polsce w 1989 r.
.
Zmiany polityczno-ustrojowe w Polsce i świecie na przełomie XX i XXI wieku ( cz. 1 )
Zmiany polityczno ustrojowe…. Ocena „Solidarności” i Lecha Wałęsy ( cz. 2 )
Zmiany polityczno-ustrojowe… Rola Chin i konsekwencje dla świata ( cz. 3 ).
Zmiany polityczno ustrojowe… Dlaczego upadła Polska Ludowa? ( cz. 5 ).
Zmiany polityczno ustrojowe… Ruch robotniczy w obecnej Polsce ( cz. 6 ).
Zmiany polityczno-ustrojowe… Unia Europejska a Polska. ( cz. 7 ).
