II wojna światowa
02.02.2025
Artykuły Opowieści Grzegorza Wojciechowskiego: „Zakład” madame „Kitty” w służbie III Rzeszy Budynek, przy ulicy Giesebrechtstrasse 11 w Berlinie . Grzegorz Wojciechowski . Ten dom przetrwał wojenną zawieruchę i istnieje do dziś, mieści się przy Giesebrechtstrasse 11 w berlińskiej dzielnicy Charlottenburg. Kamienica z początku XX wieku jest charakterystyczna dla budownictwa niemieckiego z tamtego okresu, wiele podobnych, a wręcz identycznych domów można na przykład spotkać i dziś […]
25.01.2025
Artykuły Stanisław Ulam – współtwórca bomby termojądrowej . . Michał Szukała . Współtwórca lwowskiej szkoły matematycznej, jeden z ojców bomby atomowej i wodorowej. Miał swój udział w wysłaniu ludzi na Księżyc, był także doradcą naukowym prezydenta Kennedy’ego oraz armii USA w najgorętszym okresie zimnej wojny. 1 listopada 1952 roku jest jedną z najważniejszych, ale stosunkowo mało znanych dat w dziejach XX […]
22.01.2025
Artykuły Kim pan jest kapitanie Tom? cz. 1 . Dr Mirosław Małecki . Było kwietniowe popołudnie 1943 roku. Przed okazały budynek apteki w Przysusze ( Krais Tomaszów Mazowiecki Dystrykt Radom ) zajechał samochód osobowy na niemieckich numerach rejestracyjnych. Wysiadł z niego około trzydziestoletni mężczyzna o wysportowanej sylwetce. Dla mieszkańców miasteczka nie było tajemnicą, że ten gość był jakąś wysoką figurą w radomskiej konspiracji. […]
18.01.2025
Artykuły Jak budowano RIESE . Paweł Jeżewski . . W ramach programu „Riese” powstały kompleksy: Gontowa, Osówka, Soboń, Włodarz, Rzeczka, Jugowice Górne. Na rozkaz Adolfa Hitlera nadzór nad budową od kwietnia 1944 roku sprawowała organizacja TODT. Według znanych dokumentów realizacja budowy „Riese” na Dolnym Śląsku rozpoczęła się pod koniec 1943 roku. Wykonawcą prac budowlanych była spółka akcyjna o nazwie […]
17.01.2025
Artykuły Opowieści Grzegorza Wojciechowskiego: Wielka ucieczka z Festung Breslau . Grzegorz Wojciechowski . 12 stycznia 1945 roku, z radzieckiego przyczółka pod Baranowem Sandomierskim, ruszyła w kierunku Berlina ofensywa radziecka, która w historii nosi nazwę operacji wiślańsko – odrzańskiej. Stalin do tego decydującego uderzenia kazał zgromadzić 2 200 000 żołnierzy; 36 000 dział i moździerzy; 6460 czołgów i samobieżnych dział pancernych, z powietrza miały atakować […]
02.01.2025
Artykuły Brytyjskie kajaki przeciw pancernikom . Janusz Lizut . . W erze lotniskowców i okrętów podwodnych brezentowy kajak mógł się wydawać konstrukcją zupełnie archaiczną. Mimo to alianckie oddziały specjalne przeprowadziły z jego użyciem szereg zuchwałych akcji, odnosząc zaskakująco liczne sukcesy. Dzieje bojowego użycia kajaka to zarazem pogmatwane i często tragiczne losy wielu nietuzinkowych ludzi, których pasja i upór sprawiły, że […]
20.12.2024
Artykuły Opowieści Grzegorza Wojciechowskiego: Norymberga – miasto nazistowskich partyjnych wieców . Grzegorz Wojciechowski . Norymberga – miejsce nazistowskich partyjnych wieców . Już kilka miesięcy po objęciu władzy w Niemczech przez faszystów, Adolf Hitler wystąpił z inicjatywą budowy w pobliżu Norymbergi gigantycznego kompleksu przeznaczonego dla uroczystości partyjnych i państwowych. W zamierzeniu wodza, ich wielkość miała przytłaczać zwykłego Niemca, dawać mu poczucie siły państwa niemieckiego, a jednocześnie […]
28.11.2024
Artykuły Narodowa Organizacja Wojskowa i Narodowe Siły Zbrojne w Przysusze . Dr Mirosław Małecki . Najbardziej rozwiniętą organizacją zbrojnego podziemia w regionie przysuskim w latach 1939-połowa 1944 była NOW i następnie NSZ. Struktury NOW tworzyli lokalni działacze SN sierż./ppor. Władysław Pacholczyk z Opoczna do stycznia 1940 r. (przeniesiony do KG NOW) i sierż./ppor. Marian Suskiewicz z Drzewicy (1907-1943 Białaczów). Większość obszaru regionu przysuskiego była podporządkowana […]
01.09.2024
Artykuły Wrześniowe remanenty . Dr Mirosław Małecki . Właśnie skończył się miesiąc wrzesień, który przynosi ze sobą pamięć upadku II Rzeczpospolitej. Państwa wyciągniętego z politycznego niebytu przez pokolenia Polaków, które własną krwią, przez 123 lata zaborów, zaświadczały o jej prawie do istnienia. Wreszcie w latach 1918 – 1921 w walkach zbrojnych i w dyskusjach podczas obrad pokojowych […]
01.09.2024
Artykuły Wrześniowe remanenty – Wnioski . Dr Mirosław Małecki . .Podsumujmy te wydarzenia, które miały miejsce w dwudziestoleciu międzywojennym. II Rzeczpospolita była jednym z największych beneficjentów Pokoju Wersalskiego. Jej geopolityczne położenie usadowiło ją między dwoma mocarstwami: Rosją Radziecką i Niemcami – państwami, które w wyniku Traktatu Wersalskiego czuły się poszkodowane. Robiły wszystko co było w ich mocy , aby ten […]
01.08.2024
Aktualności Warszawa w ogniu powstania ( cz. 1 ) . Zygmunt Zaremba . Czy pamięta ktoś dziś we Francji, że dwa lata temu dnia 24 sierpnia Warszawa powstańcza po zrzuceniu okupacji słała pozdrowienia wyzwolonemu właśnie Paryżowi? Mamy ten tekst przed sobą: „Powstańcza Warszawa do wyzwolonego Paryża. Jesteśmy dumni, że nasi lotnicy i żołnierze z polskiej dywizji pancernej biorą udział w bitwie, która doprowadziła do tego zwycięstwa. Wyzwolenie […]
01.08.2024
Artykuły 80 rocznica Powstania Warszawskiego. Zaczęło się na Żoliborzu . Wojciech W. Zaborowski . To już 80 lat mijają od wybuchu Powstania Warszawskiego. Z każdym rokiem coraz mniej wśród nas uczestników tego wolnościowego zrywu, z każdym rokiem również coraz częściej zaludniają cmentarze świadkowie owych wydarzeń, którzy wówczas byli małymi dziećmi, dziś zaś dochodzą w swym życiorysie ósmego krzyżyka. To m.in. dlatego, mimo iż rocznica […]
01.08.2024
Aktualności SPOŁECZNE OBLICZE POWSTANIA [ WARSZAWSKIEGO ] . Zygmunt Zaremba . Od czasu klęski wrześniowej, w której załamał się fizycznie i moralnie system sanacyjnej dyktatury, życie Polski wyraźnie oparło się o siły ludowe. Fundamentem, z którego wyrosła nieugięta walka narodu w czasie okupacji, tak na odcinku wojskowym, jak i cywilnym, były PPS i Stronnictwo Ludowe. Związek Walki Zbrojnej, powstały w końcu 1939 roku, przekształcony później w Armię Krajową, przyjął za podstawę […]
01.08.2024
Aktualności POWSTANIE WARSZAWSKIE . Zygmunt Zaremba [1944] . Towarzysze i obywatele! . Osamotnieni musieliśmy pod naporem przemożnych sił nieprzyjaciela przerwać walkę. Próżno przez długie dwa tygodnie, okupione najwyższymi cierpieniami ludności i krwawą ofiarą, oczekiwaliśmy, że armia sowiecka stojąca na Pradze przyjdzie nam z odsieczą. Mimo ciągłych obietnic i zapewnień odsiecz ta nie nastąpiła i Niemcy pod bokiem armii sowieckiej zalali ogniem i żelazem dwie […]
09.05.2024
Artykuły Opowieści Grzegorza Wojciechowskiego: Spotkanie w Torgau nad Łabą . Grzegorz Wojciechowski . Zbliżał się koniec II wojny światowej. Już od połowy kwietnia, kiedy ruszyła radziecka ofensywa berlińska, dowództwo wojsk alianckich bacznie śledziło postępy bojowe wojsk radzieckich. W tym czasie wojska amerykańskie dotarły już do granic swojej strefy okupacyjnej, jednak kontynuowały swój marsz w kierunku Saksonii, która miała należeć do strefy radzieckiej, […]
05.05.2024
Aktualności 75 rocznica kapitulacji stolicy III Rzeszy. W zdobytym Berlinie -wspomnienia Longin Wojciechowski Prezentujemy wspomnienia wrocławskiego dziennikarza red. Longina Wojciechowskiego ( 1926-2011 ), który w roku 1945, jako dziewiętnastoletni młody człowiek, wracając z robót przymusowych w Niemczech znalazł się w Berlinie. Redakcja […] Szliśmy teraz już uliczkami o gęstej zabudowie. Coraz więcej było dużych solidnych gmachów i osiedli mieszkaniowych, przypominających niemieckie bloki […]
04.05.2024
Artykuły NAZISTOWSKIE ARCHIWUM X . Łukasz Orlicki . Dlaczego Reichsführer był tak żywotnie zainteresowany procesami czarownic? Czym było Ahnenerbe? Na czym polegała działalność H-Sonderkomanndo nazywanego w dokumentach wymiennie specjalną misją Himmlera? Późną jesienią 1945 roku do jednego z miast na terenie „Ziem Odzyskanych” – Sławy – udała się delegacja pracowników uniwersytetów krakowskiego i poznańskiego. Celem wyprawy było przejęcie […]
19.04.2024
Artykuły Bohater getta – kawaler Virtuti Militari . Lucjan Blit . „Wódz Naczelny nadał 18 lutego 1944 roku pośmiertnie srebrny Krzyż Virtuti Militari inż. Michałowi Klepfiszowi z Warszawy”. Ten krzyż nie zawiśnie na jego grobie. Grób ten pozostanie nieznany, jak prawie wszystkie groby żołnierzy wielkiej Armii Podziemnej w Kraju. Dziwnie, jak sława szła za młodym Michałem. A on sam był zaprzeczeniem wszelkiej za nią pogoni. […]
03.03.2024
Artykuły Opowieści Grzegorza Wojciechowskiego: Generał Patton policzkuje . Grzegorz Wojciechowski . 10 lipca 1943 roku rozpoczęła się „Operacja Hasky”, mająca na celu opanowanie Sycylii przez aliantów, po to, aby następnie uderzyć na Włochy kontynentalne. Jednym z głównych dowódców wojsk alianckich uczestniczących w tej operacji był amerykański generał George Patton, dowodzona przez niego 7 Armia odniosła w tej kampanii wiele ważnych zwycięstw. Sukcesy […]
15.02.2024
Artykuły Czołg T-34 . Jan Fuksa . Generał Franz Halder, szef Sztabu Generalnego Wojsk Lądowych Wehrmachtu, w czwartym dniu wojny ze Związkiem Radzieckim, tj. 25 czerwca 1941 r., zanotował w dzienniku wojennym: „Nadchodzą pojedyncze informacje o nowych czołgach rosyjskich: ciężar 52 tony, opancerzenie czołowe 37 cm (?), opancerzenie boczne 8 cm, uzbrojenie – działo kalibru 152 mm i […]
12.12.2023
Artykuły Służba zdrowia w 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej . Danuta Wojciechowska . Wojna dotknęła szczególnie boleśnie kobiety mieszkające na Kresach Południowo-Wschodnich. Tu Polacy byli w mniejszości (16,6 %), a tereny te zamieszkiwali głównie Ukraińcy i Rusini. Wołyń to obszar geograficzny położony między wyżynnym Podolem, a nizinnym Polesiem. Od 1919 r. wschodnia część Wołynia należała do Radzieckiej Ukraińskiej Republiki, zachodnia do II Rzeczypospolitej. […]
24.10.2023
Artykuły Ginęli mordowani przez hitlerowców i ich litewskich kolaborantów . Stanisław Dziuba . Przed Dniem Zmarłych o Ponarach na Litwie, zapomnianym miejscu polskiej kaźni . Ginęli- mordowani przez hitlerowców i ich litewskich kolaborantów. Polskie wycieczki zwiedzające Litwę nigdy nie omijają Wilna. Żelaznymi punktami tych wycieczek są: katedra,czy najbardziej polski kościół Wilna na Antokolu. No i oczywiście Cmentarz na Rosie z Mauzoleum Matki i […]
16.09.2023
Artykuły Nota rządu ZSRR z 17 września 1939 roku. Nota rządu ZSRR z 17.09.1939 . Wojna polsko-niemiecka ujawniła wewnętrzne bankructwo państwa polskiego. W ciągu dziesięciu dni operacji wojennych Polska utraciła wszystkie swoje regiony przemysłowe i ośrodki kulturalne. Warszawa przestała istnieć jako stolica Polski. Rząd polski rozpadł się i nie przejawia żadnych oznak życia. Oznacza to, iż państwo polskie i jego rząd faktycznie przestały […]
30.07.2023
Artykuły Moralno-polityczne znaczenie powstania warszawskiego . Tomasz Arciszewski . Dwa układy określiły naszą tragedię i – tragedię Europy w ciągu ostatnich lat dziesięciu: pakt Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 r. i umowa w Teheranie z grudnia 1943 roku. Spisek sowiecko-niemiecki kosztował świat 50 milionów istnień ludzkich i spowodował olbrzymie straty materialne. Nas, Polaków, dotknął najpełniej i najboleśniej: z górą 6 milionów obywateli zginęło w walkach na wszystkich frontach świata, w niemieckich […]
04.10.2022
Artykuły Morderstwa polskich faszystów na polskich socjalistach . Znów Mogielnica stała się widownia potwornej zbrodni, dokonanej przez polskich faszystów. W poniedziałek 6 b.m. Dwóch uzbrojonych ludzi wtargnęło do sklepu, prowadzonego przez Jana Jasiorowskiego i zamordowało go trzema strzałami. Tow. Jan Jasiorowski był przedwojennym działaczem robotniczym. Jego zamordowanie łączy się bezpośrednio ze zbrodnią, dokonana w czerwcu b. r na braciach Kazimierczakach i ich […]
16.09.2022
Artykuły Pacyfikacja w Drzewicy . Dr Mirosław Małecki . Głośnym echem odbiła się pacyfikacja Drzewicy przez oddział Gwardii Ludowej „Lwy” Izraela Ajzenmana vel Kaniewskiego „Julka”, „Lwa”, „Chytrego” nocą z 22 na 23 stycznia 1943 r. Było to dwa miesiące po śmierci zrzuconego na spadochronie z samolotu, wytypowanego przez Stalina na przywódcę, komunisty Pawła Findera i miesiąc po zastrzeleniu jego […]
22.07.2022
Artykuły Delegatura Sił Zbrojnych Na Kraj w sprawie porwania przywódców Polski Podziemnej . Na dzień 27 marca 1945 roku przywódcy Polski Podziemnej zostali zaproszeni przez władze radzieckie do Pruszkowa na rozmowy, a następnie porwani i przewiezieni do Moskwy, gdzie urządzono im pokazowy proces, trwał on zaledwie 3 dni ( 18 – 21 czerwca 1945 r, ). Spośród 16 oskarżonych, zaledwie 3 zostało uniewinnionych ( Józef Stelmer, Kazimierz […]
06.06.2022
Artykuły Wyścig w poszukiwaniu niemieckiego uranu . Grzegorz Wojciechowski . O tym, że III Rzesza prowadzi badania nad bronią nuklearną, było powszechnie wiadome, ale zarówno w roku 1944 jak i 1945 nikt z aliantów nie znał stanu tych badań. Nie wiedziano, w jakim stadium prac znajdują się Niemcy, co było dla aliantów dużym zmartwieniem. W celu rozpoznania niemieckiego stanu badań nad bombą […]
02.11.2021
Artykuły 77 rocznica bohaterskiej śmierci Konstantego „Kostka” Jagiełły . 77 rocznica bohaterskiej śmierci Konstantego „Kostka” Jagiełły w Łękach-Zasolu. . 27.10.2021r. Działacz OM TUR, Czerwonego Harcerstwa i PPS. Dowódca oddziału Bojowego Oświęcim. Więzień i organizator ucieczek z KL Auschwitz Birkenau. Organizator ruchu oporu na terenie Gminy Brzeszcze. Stowarzyszenie „Pokolenia” niestety bez pomocy władz Gminy, zorganizowało uroczystości poświęcone tym wydarzeniom. Uprzątnięto i oflagowano czerwonymi i […]
12.06.2021
Artykuły O trudnej historii Kresów RP i nie tylko. . Monika Strączek . Do 1944 r. mieszkałam na Wołyniu. Moja najbliższa rodzina życie zawdzięcza uczciwemu Ukraińcowi, który pewnego lipcowego poranka 1943 r. ostrzegł rodziców przed śmiertelnym zagrożeniem ze strony podburzonych ukraińskich mieszkańców sąsiedniej wsi Ośmigowicze, położonej wpowiecie kowelskim. Wspomniany Ukrainiec wracał z zebrania, na którym pop miejscowej cerkwi uświadamiał zebranych, że zabicie Lacha i […]
19.04.2021
Artykuły Rok po rzezi Ghetta . Prezentujemy naszym czytelnikom artykuł, który ukazał się w czerwcu 1944 roku w pepesowskim „Robotniku w Walce”, dotyczy on „politycznej pożywki” polskiego antysemityzmu. We współczesnej nam Polsce ludności żydowskiej już prawie nie ma, ale antysemityzm pozostał w politycznym sercu znacznej części polskiej prawicy, która obecnie upatrzyła sobie za wroga inne mniejszości – seksualną oraz emigrantów. […]
06.01.2021
Artykuły Obergefreiter Hans Gabler . Rafał Rogalski . Od końca 1942 r. (po ucieczce z getta) mieszkałem w Warszawie przy ul. Badowskiej 21, na Sielcach. Wybuchło powstanie. W mojej okolicy szalało Waffen-SS, rozstrzeliwując młodych mężczyzn, więc przebrany w strój damski uciekłem z grupą kobiet. Ukrywaliśmy się przez kilka dni w parterowym domku w sąsiedztwie. Stamtąd Niemcy zabrali mnie do koszar, które mieściły się w klasztorze sióstr nazaretanek […]
22.08.2020
II wojna światowa Żołnierze wyklęci czy przeklęci cz. IV. . Prof dr hab. Zbigniew Wiktor . Słabością kulturową na ziemiach zachodnich jest obecnie mała liczba pomników kultury, historii i bohaterstwa żołnierzy polskich i radzieckich. Kiedyś tych ostatnich było wiele, ale obecnie zostały zburzone lub usunięte na cmentarze, bądź prowizoryczne lapidaria, tak jak w Kłodzku, Bolkowie, Legnicy czy Wałbrzychu. Te które się ostały jak np. […]
21.08.2020
Artykuły Żołnierze wykleci czy przeklęci cz. III. . Prof. dr hab. Zbigniew Wiktor . Obecnie tym aktom terroru niektórzy nadają wielkie cechy bohaterstwa, gdyż nie poddali się, byli niezłomni i do końca walczyli z „nowym okupantem” i jego „pachołkami”. Nic bardziej błędnego, akty te są i pozostają zbrodniami, a próby ich zafałszowania są wyrazem obłudy historycznej i wprowadzania w błąd opinii publicznej. […]
18.08.2020
Artykuły Żołnierze wykleci czy przeklęci cz. II. Na zdjęciu Romuald Rajs – „Bury” . Prof. zw. dr hab. Zbigniew Wiktor Emeryt. Prof. Uniwersytetu Wrocławskiego . Niniejszy tekst otrzymaliśmy, z przeznaczeniem do publikacji, z Dolnośląskiego Oddziału Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego. Ze względu na znaczną jego objętość, aby ułatwić czytelnikom zapoznanie się z nim, podzieliliśmy go n cztery części. Redakcja „LDŚl” . […]
18.08.2020
Artykuły Żołnierze wyklęci czy przeklęci cz. I. . Prof. zw. dr hab. Zbigniew Wiktor Emeryt. Prof. Uniwersytetu Wrocławskiego . Niniejszy tekst otrzymaliśmy, z przeznaczeniem do publikacji, z Dolnośląskiego Oddziału Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego. Ze względu na znaczną jego objętość, aby ułatwić czytelnikom zapoznanie się z nim podzieliliśmy go n cztery części. Redakcia „LDŚl” . W lutym 2011 r. prezydent B. […]
29.07.2020
Artykuły Warszawa w ogniu powstania ( cz. II ) . Zygmunt Zaremba . Społeczne i polityczne cele powstania . W ciągu czterech lat konspiracji wypracowany został społeczny i polityczny program Polski Podziemnej. Znalazły w nim wyraz te wszystkie przemiany społeczne i polityczne, które przyniosła wojna i okupacja, narzucając wszystkim konieczność realizowania gospodarki i polityki, jakie dotychczas głosiła tylko demokracja pod przewodem partii socjalistycznej. Tuż przed powstaniem, 26 lipca, zasady te […]
29.07.2020
Artykuły ONR pod pręgierzem . „Robotnik w walce” nr 7 z 5 grudnia 1943 r. . Grupki „narodowo-radykalne”, zachęcone pierwotnymi sukcesami Mussoliniego i Hitlera, pozostały wierne swym zasadom skrajnego nacjonalizmu, zaborczości i taktyce sięgania po władzę przy pomocy bezceremonialnej demagogii, wspieranej przez bojówki. Ten hitlerowski pomiot w samym zaraniu konspiracji rozpoczął kampanię tak plugawą i graniczącą z denuncjatorstwem, że przyjęliśmy zasadę po prostu niereagowania […]
29.07.2020
Artykuły Tragedia polskiego lasu . Zygmunt Zaremba . Polski las ma swoją bohaterską i romantyczną tradycję. Krył swymi konarami oddziały powstańców 1863 roku, udzielał pewnej ostoi partyzantce Armii Krajowej w ostatniej epoce. Jest ciągle otwarty dla wszystkich, którym stało się ciasno na ulicach miast czy na drogach wsi polskich. Ku niemu zwracają się oczy, gdy ginie ostatnia nadzieja normalnego urządzenia […]
06.07.2020
Artykuły Początki konspiracji narodowej w powiecie opoczyńskim . Dr Mirosław Małecki . Z dziejów konspiracyjnego Ruchu Narodowego. Początek konspiracji narodowej w powiecie opoczyńskim. . Od lat przedwojennych na terenie ówczesnego powiatu opoczyńskiego, prężnie rozwijał się ruch narodowy. Dominował on na terenie całego powiatu ,na którym działał Władysław Pacholczyk. Ten urodzony w 1903 roku w Jeżowie powiat Końskie, działacz Stronnictwa […]
18.06.2020
Artykuły Kim pan jest kapitanie „Tom”? cz.3 . Dr Mirosław Małecki . Wróćmy do kapitana „Toma”. W połowie 1944 roku zaczął przyglądać się mu Władysław Pacholczyk. O ile Hubert Jura był bardo użyteczny dla struktur NSZ załatwiając środki transportu, ausweisy, przepustki, znaki rejestracyjne, kupony na benzynę i smary, o tyle jego częste kontakty z gestapo kazały zachowywać daleko idącą ostrożność przy kontakcie […]
18.06.2020
Artykuły Kim pan jest kapitanie Tom? – cz.2 Na zdjęciu Israel Ajzenman . Dr Mirosław Małecki . 25 stycznia odbył się pogrzeb ofiar napadu w Drzewicy. Sprawa stała się głośna i III Obwód GL w Radomiu zerwał kontakty z oddziałem „Lwy”. Na Izraela Ajzenmana wydano wyrok śmierci za rabunki i zbrodnie. W lutym na połączone oddziały „Lwa” i „Stacha” spadła wyprawa żandarmerii niemieckiej […]
22.02.2020
Artykuły Decyzja katyńska z 5 marca 1940 roku ŚCIŚLE TAJNE (z O.P.)Wszechzwiązkowa Partia Komunistyczna (Bolszewików). KOMITET CENTRALNYNr P13/144.Tow. Beria.5 marca 1940 r.Wyciąg z protokołu nr 13 posiedzenia Biura Politycznego Komitetu Centralnego z 193 r.144 – Uchwała 5 marca, 1940 <144>144. – Sprawa [ przedłożona przez lub zapytanie od ] NKWD ZSRR I. Polecić NKWD ZSRR: 1) Sprawy 14.700 znajdujących się w […]