27.09.2024
Artykuły Chwila liryki. Odsłona czterdziesta druga – Emily Dickinson. Jan Chudy . Poniższa prezentacja ma dość szczególną formę . Przedstawiałem dotąd wiele wierszy nie polskich autorów w przekładzie różnych polskich twórców . Twórców właśnie albowiem chyba „ od zawsze „ dominuje najsłuszniejsze przeświadczenie że tłumaczenie jest sztuką , czyli rodzajem twórczości , a w dodatku – iż poezję powinni tłumaczyć poeci . […]
22.08.2024
Artykuły Chwila liryki. Odsłona 41 – Robert Lowell. Jan Chudy . . „ … A w sierpniowe upały stało wszystko nieruchome za oknem w żółtym i gorącym świetle . Lipy i klony zaczynały tu i ówdzie pokazywać pożółkłe liście na całych gałęziach , droga przez las , za promem , leżała żółta i kurzyła się , jak tylko kto po niej przejeżdżał […]
25.07.2024
Artykuły Chwila liryki. Odsłona czterdziesta – Rywa Kwiatkowska. Jan Chudy . . Antoni Kępiński wiązał smutek starości ze zniedołężnieniem fizycznym i psychicznym . Ścisła korelacja pomiędzy obniżoną dynamiką życiową a jej subiektywnym wyrazem w postaci zasadniczego nastroju powoduje jego znaczne obniżenie w starości . Oprócz przyczyny biologicznej powoduje to czynnik psychosocjologiczny – poczucie niepotrzebności . W porównaniu do nieodległej epoki pozycja ludzi […]
12.06.2024
Artykuły Chwila liryki. Odsłona trzydziesta dziewiąta – Aleksander Wat. Jan Chudy . . Dość powszechne przekonanie o drzemiącym w każdym człowieku wewnętrznym dziecku determinuje poniekąd zachęcanie nas do zachowania, bądź poszukiwania więzi z tą częścią siebie w której mieści się witalność i naturalność . Przy czym same wspomnienia mają być tylko pomostem do współodczuwania , emocji , empatii . Carl Gustav Jung […]
14.05.2024
Artykuły Chwila liryki. Odsłona trzydziesta ósma – Edward Hirsch. Jan Chudy . Znów mamy maj – najbardziej „ miłosny „ miesiąc – zamącający nam postrzeganie świata . Przy czym nie tylko przez naszą pogarszającą się osobistą biologię ale i zwyczajnie – z samej natury tego zjawiska .Paradoksalnie , akurat matka natura choć nie wzmaga tu aktywności ludzi dojrzałych , to i jednak może […]
07.05.2024
Artykuły Chwila liryki. Odsłona czwarta – Mirosława Pajewska. Jan Chudy . Trwające już wiele tygodni masowe społeczne protesty sprowokowane wyrokiem tzw. Trybunału Konstytucyjnego dotyczą przede wszystkim niezgody na ciągle postępujące ograniczanie naszej wolności . Niemniej , jako że dotykają w pierwszym rzędzie kobiet , to im będzie poświęcony dziś prezentowany wiersz . Niezależnie od aktualnych politycznych implikacji musimy sobie ( […]
06.04.2024
Artykuły Chwila liryki. Odsłona trzynasta – William Butler Yeats. Jan Chudy . , Według danych Ministerstwa Zdrowia w 2020 roku liczba zgonów w stosunku do roku 2019 wzrosła o 67,1 tysięcy . 94 % tej nadwyżki zostało wygenerowane przez zgony w najstarszych grupach społeczeństwa , czyli wśród ludzi powyżej 60 roku życia . Pierwszy kwartał 2021 roku z kolei to 25 632 więcej zgonów […]
07.03.2024
Artykuły Chwila liryki. Odsłona ósma – Jeremi Przybora. Jan Chudy . . Początek roku zazwyczaj wyzwala w człowieku ochotę nadrobienia wielu zaszłości . Banalne poczucie winy chciałoby się przykryć mobilizacją i wzmożoną aktywnością . Oczywiście takie „przodownikowe” zrywy są krótkotrwałe i mało skuteczne . Szczególnie ze względu na to , że najczęściej (a właściwie zawsze ) powielamy stare błędy – mniej czy […]
23.02.2024
Artykuły Chwila liryki. Odsłona dziesiąta – Bella Achmudalina. Jan Chudy . Doświadczając przeróżnych olśnień snujemy wręcz fantasmagoryczne projekty a nawet podejmujemy konkretne przedsięwzięcia dla ich realizacji . Jak to w życiu … efekty bywają niewspółmierne do oczekiwań , poniesione nakłady jakby przeputane a bywa że nawet długo jeszcze po fiasku starań ciągną się nieciekawe konsekwencje naszych działań . To nieuchronne płacenie […]
05.02.2024
Artykuły Chwila liryki. Odsłona dwudziesta pierwsza – Tadeusz Różewicz. Jan Chudy . Mija właśnie setna rocznica urodzin ( 9 października 1921 r. w Radomsku ) jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy – Tadeusza Różewicza . Przy czym dla nas znamiennym jest fakt , że od 1968 r. aż do śmierci w 2014 roku mieszkał we Wrocławiu . Poeta , prozaik dramatopisarz , tłumacz – […]
13.01.2024
Artykuły Chwila liryki. Odsłona dwudziesta – Jaroslav Seifert. Jan Chudy . Jaroslav Seifert , jedyny póki co , Czech nagrodzony – w 1984 roku – Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury żył 84 lata ( 1901 – 1986 ) . Najwybitniejszy czeski liryk miał robotnicze korzenie a w latach dwudziestych należał do Komunistycznej Partii Czechosłowacji z której go usunięto w 1929 roku za […]
29.12.2023
Artykuły Chwila liryki. Odsłona trzydziesta siódma – Agnieszka Osiecka. Jan Chudy . Tak kolęda cichnie , bo … Za to Nowy Rok tuż , tuż … Sylwester ,karnawał , zabawy , igrce , tańce … W sztuce „ od zawsze „ taniec był uniwersalnym językiem nie tylko emocji ale i metaforą życia czy też jego groteską czy celebracją . Wspomnijmy choćby o średniowiecznym […]
27.12.2023
Artykuły Chwila liryki: Odsłona dwudziesta trzecia – Bułat Okudżawa. Jan Chudy . Nawet w naszym przepełnionym rusofobią kraju wciąż , w prawie powszechnej świadomości , funkcjonują niektórzy rosyjscy twórcy których dzieła są doceniane i co ważniejsze przeżywane . Taką spuściznę pozostawił Bułat Okudżawa . Po prawdzie urodzony w 1924 roku bard był „radziecki” – miał ojca Gruzina zaś matkę Ormiankę . Oboje byli […]
13.12.2023
Artykuły Chwila liryki. Odsłona jedenasta – Wojciech Młynarski. Jan Chudy . Kolejna wiosna w naszym niekrótkim już życiu wzbudza mieszane jednak odczucia . Niestety dawno minęły te których nadejście zwiastowały szmery serca i gorzko-słodkie przeczucie , że w życiu niechybnie wydarzy się coś nowego i pojawi się Ktoś wyjątkowy … Niemniej i oczekiwania uległy znacznym modyfikacjom . Szczególnie ostatnie miesiące które przyniosły […]
04.12.2023
Artykuły Chwila liryki: Odsłona 34 – Grzegorz Ciechowski. Jan Chudy . Chwila liryki . Odsłona trzydziesta czwarta – Grzegorz Ciechowski Wracając po dłuższej przerwie spowodowanej portalowym organizacyjnym zawirowaniem ( mam nadzieję że niebawem ta sytuacja zakończy się przy możliwie najmniejszych stratach wszystkich stron ) zaprezentuję utwór mający niejako nawiązywać do początku roku , czasu przewartościowań , solennych zamierzeń i nowych życiowych […]
23.11.2023
Artykuły Chwila liryki. Odsłona dwudziesta czwarta – Włodzimierz Wysocki. Jan Chudy . Jakkolwiek nie planowałem prezentować w tym miejscu natychmiast kolejnego ( po Okudżawie ) barda rosyjskiego , tym niemniej okoliczności i stosowny utwór , przesądziły o tym wyborze . Okoliczności te , to ujawniony niedawno skandal z używaniem Pegasusa wobec przeciwników naszego już praktycznie autorytarnego reżimu . Oczywiście władza od zawsze opiera […]
11.10.2023
Artykuły Chwila liryki. Odsłona trzydziesta szósta: Julian Tuwim. Jan Chudy . Straszliwie zatęchły społeczny klimacik IV RP niespecjalnie sprzyja lirycznym kontemplacjom . Coraz bardziej agresywnie podława kampania rządzących oprócz wzrastającej apatii i zniechęcenia potęguje w pierwszej kolejności wkurwienie . Żadna władza nie była ( i nie będzie ) wolna od przeróżnych przekrętów – ale przecież nie w takiej monstrualnej skali i […]
23.03.2023
Artykuły Chwila liryki. Odsłona trzydziesta piąta – Ivan Wernisch. Jan Chudy . Obrazowo wyłożona przez Arystotelesa w Metafizyce definicja prawdy : „ … Powiedzieć , że istnieje , o czymś , czego nie ma , jest fałszem . Powiedzieć o tym , co jest , że jest , a o tym , czego nie ma go nie ma, że go nie ma […]
17.11.2022
Artykuły Chwila liryki. Odsłona trzydziesta trzecia – Jan Skácel. Jan Chudy . Zaduszkowe klimaty inspirują rozważania o czasie . Tropem Romana Ingardena ( artykuł pt Człowiek i czas z 1946 r. ) wyróżnijmy dwa zasadniczo odmienne sposoby doświadczania czasu i nas samych w czasie . W pierwszym , to „ co naprawdę istnieje „ to my sami ” a czas jest czymś pochodnym […]
06.10.2022
Artykuły Chwila liryki. Odsłona trzydziesta druga – Edward Stachura. Jan Chudy . . Niekoniecznie dosłownie musimy za Gombrowiczem sądzić , że przed formą nie ma ucieczki i ludzie są wobec siebie upozowani i nieautentyczni . Niemniej trudno zaprzeczyć , że każdy z nas gra jakieś role , nieważne czy narzucone czy samo przyjęte niejako w nadziei na większą akceptację . Nawet prawdziwi buntownicy […]
08.09.2022
Artykuły Chwila liryki. Odsłona trzydziesta pierwsza: Frantisek Halas. Jan Chudy . I znów światem zaczyna rządzić jesień . Niestety , naszym życiem zawiaduje i to już bez odwołania, od dawna . Nasza narodowa tradycja hołubi mityczne obrazy Złotej Polskiej … Pomijając nawet globalne zamieszanie klimatyczne są to raczej wspomnieniowe tęsknoty do kraju dzieciństwa i młodości . Realnie jesień bywa różnorodna – pełna […]
09.08.2022
Artykuły Chwila liryki. Odsłona trzydziesta – Jerzy Ficowski. Jan Chudy . 5 sierpnia mija 80-ta rocznica likwidacji, w ramach niemieckiej operacji „Reinhard„ w warszawskim getcie, Domu Sierot prowadzonego przez Janusza Korczaka . Czterogodzinny marsz 200 dzieci na Umschlagplatz , załadunek do wagonów, kilkunastogodzinna jazda i przegonienie od razu dzieci do komory gazowej dopełniły niewyobrażalną tragedię . Natychmiast też narodziła się legenda Starego […]
05.07.2022
Artykuły Chwila liryki. Odsłona 29 – Josif Brodski. Jan Chudy . Tocząca się w naszym najbliższym sąsiedztwie krwawa wojna wpływa raczej upraszczająco niż wysubtelniająco na powszechne postrzeganie narodowościowych idei i symboli . Przekonanie iż zdemokratyzowanie i zliberalizowanie Rosji wpłynąłoby na jej rezygnację z imperialistycznych planów wydaje się całkowitą ułudą . Nawet tak , skądinąd idealistyczny, prawy i odważny człowiek jak Aleksjej Nawalny […]
05.06.2022
Artykuły Chwila liryki. Odsłona dwudziesta ósma: Anna Piwkowska. Jan Chudy . Ugruntowało się wielowiekowo (i to w bardzo różnorodnych kręgach kulturowych) przekonanie iż z podstawowej roli biologicznej i społecznej kobiety wprost wynika przesłanie o macierzyństwie jako fundamentalnym powołaniu kobiety . Bardzo wiele biologicznych determinant wpływa na emocjonalne więzy matki z dzieckiem . Erich Fromm twierdził , że matka rodząc dziecko daje go […]
05.05.2022
Artykuły Chwila liryki: Odsłona dwudziesta siódma – Władysław Szlengel. Jan Chudy . Obecne wciąż w historycznej polskiej pamięci ( chociaż jednocześnie niespecjalnie żywe ) coroczne kwietniowe wspominanie eksterminacji Żydów budzi bolesne refleksje . Przedwojenny antysemityzm jak i nader powszechna wobec Żydów nienawiść polskiego społeczeństwa zaowocowały w czasie wojny – na szczęście – stosunkowo rzadkimi aktywnymi czynami , co przecież i tak wcale nas […]
02.04.2022
Artykuły Chwila liryki. Odsłona dwudziesta szósta: Maryna Cwietajewa. Jan Chudy . Towarzysz Dmitrij Miedwiediew nazwał niedawno Polskę krajem patologicznej rusofobii. Była to reakcja na nasze działania po rosyjskiej agresji na Ukrainę . Oczywiście oskarżenia z takich ust , z racji ich kompletnej niewiarygodności , nie powinny wzbudzać specjalnego poruszenia , niemniej mogą jednak być przyczynkiem głębszego namysłu . Poza dyskusją jest bowiem […]
09.03.2022
Artykuły Chwila liryki. Odsłona dwudziesta piąta: William Shakespeare. Jan Chudy . . Zastrzegałem już , inaugurując ten cykl , że przytaczane wybrane szczegóły biograficzne twórców czy też detale historii z ich powstania , mają przede wszystkim pomóc poznaniu ogólnego kontekstu i klimatu danej epoki i osobowości twórcy . Niejednokrotnie również wspominałem o niestety smutnym , ale też raczej powszechnym rozdźwięku : o […]
06.11.2021
Artykuły Chwila liryki: Odsłona dwudziesta druga – Bolesław Leśmian. Jan Chudy . Naturalna zaduszkowa melancholia sprzyja pogłębionej zadumie egzystencjalnej . Oczywiście nie wśród hałaśliwego cmentarnego tłumu. Przedstawiam jeden z najwybitniejszych i najbardziej poruszających polskich wierszy o odchodzeniu i stracie . Paradoksalnie jego autor jawi się raczej jako twórca zmysłowych obrazów igraszek w malinowym chruśniaku … Bolesław Leśmian – bo to On jest bohaterem […]
20.08.2021
Artykuły Chwila liryki. Odsłona dziewiętnasta – Bolesław Taborski. Jan Chudy . . Współczesność , czy to w wymiarze globalnym – czy bardziej jeszcze może w kontekście naszego Bogoojczyźnianego bagienka – niespecjalnie perspektywicznie nastraja jakimkolwiek optymizmem . Nie determinuje to jednak depresyjnej bierności i bezwolnego godzenia się z rzeczywistością . Niezgoda na nią może przecież skutkować aktywnym poszukiwaniem dostępnych indywidualnym możliwościom i temperamentom […]
30.07.2021
Artykuły 21 Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Nowe Horyzonty”. Jan Chudy . Od 2001 roku MFFNH jest miejscem służącym prezentacji odważnego kina artystycznego. To festiwal mistrzów – bezkompromisowych wizjonerów opowiadających o rzeczach najważniejszych swoim niepowtarzalnym językiem . Ważną misją festiwalu jest także prezentacja twórczości artystów mniej znanych czy zapoznanych . Odkrywa też kinematografie rzadko obecne w regularnej dystrybucji . Ważne miejsce zajmują dzieła […]
30.07.2021
Aktualności Chwila liryki. Odsłona osiemnasta – Anna Świrczyńska. Jan Chudy . Zbliża się kolejna rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego . Nie miejsce tu na głębszą refleksję historyczną , jakkolwiek niestety przy przygotowaniach doń przyświecała klasyczna polska strategia wyrażona przez Adama Mickiewicza w VI Księdze Pana Tadeusza : ,,, Szabel nie zabraknie , szlachta na koń wsiędzie , Ja z synowcem na czele […]
08.07.2021
Artykuły Chwila liryki. Odsłona siedemnasta – Andrew Marvell. Jan Chudy . Wracamy dziś do miłości . Tym razem posiłkować przyjdzie się słowami sprzed czterech wieków . Na przełomie XVI i XVII wieku ukształtowała się w Anglii odmiana liryki barokowej określana jako poezja metafizyczna . Jej dwa nurty – religijny i dworski mieszały tematykę religijną , filozoficzną czy erotyczną zaś ich głównym wyróżnikiem […]
18.06.2021
Artykuły Chwila liryki. Odsłona szesnasta – Felicja Kruszewska. Jan Chudy . W przededniu lata cieszymy się nadchodzącą możliwością delektowania i opychania owocami . Nawet , jeśli przy dzisiejszych ich cenach przyjemność ta okupiona jest głębokim drenażem naszego budżetu . Ale też przecież owoce mogą się nam kojarzyć z inną konsumpcją , ze specyficznym pożądaniem … Oczywiście tu na pierwszym miejscu przychodzą nam […]
04.06.2021
Artykuły Chwila liryki. Odsłona piętnasta – Tadeusz Boy-Żeleński. Jan Chudy . Na przełomie maja i czerwca pojawiają się dwie pokrewne okazje świętowania – Dzień matki i Dzień dziecka . Mityczne więzy krwi , jakkolwiek mocno przereklamowane , wpłynęły też na wiele bardzo pięknych utworów im poświęconych . Niemniej , proponuję dziś zejść z koturnów i dystansując się nieco , trochę z przymrużeniem […]
21.05.2021
Artykuły Chwila liryki. Odsłona czternasta – Stanisław Grochowiak. Jan Chudy . Znów przyszedł maj … . Miesiąc chyba najbardziej utożsamiany z czasem miłości . Miłości z kolei poświęcono z pewnością najwięcej utworów . Wybór więc jest niesłychanie trudny . Darujemy sobie jednak te – sympatyczne skądinąd – obrazy bzowo-słowikowe na rzecz wizji lekko drapieżnej i mroczniejszej . Na szczęście miłość jest […]
14.04.2021
Artykuły Chwila liryki. Odsłona dwunasta – Jarosław Iwaszkiewicz. Jan Chudy . Lubimy zazwyczaj upraszczać i dopasowywać zjawiska , wydarzenia czy w końcu samych ludzi do naszych wyobrażeń , doświadczeń , poglądów . Poniekąd jest to naturalne i zrozumiałe acz często wiąże się z wydawaniem nieprawdziwego a z pewnością niepełnego osądu i świadectwa . Potęgowane jest to i przez zmienne nastroje i […]
08.03.2021
Artykuły Chwila liryki. Odsłona dziewiąta – Jan Lechoń. Jan Chudy . Jakkolwiek Walentynki nie należą do szczególnie specjalnych świątecznych okazji naszego pokolenia , tym niemniej każda sposobność okazania dobrych emocji osobom z którymi łączą nas szczególne więzi jest bez wątpienia nader pożyteczna . Miłości bezspornie poświęcono najwięcej utworów i to nie tylko tych lirycznych . Stąd też prawdziwa trudność wyboru . Wzgląd […]
01.01.2021
Artykuły Chwila liryki. Odsłona siódma – Joanna Kulmowa. Jan Chudy . Zbliżamy się nieuchronnie do kolejnego w naszym życiu przełomu kalendarzowego , zakończenia 2020 i rozpoczęcia 2021 roku . Niezależnie od pandemii taki czas skłania do refleksji i nad minionym jak też skłania do snucia marzeń . Wybrałem więc klimatyczny utwór wyrażający naszą niezniszczalną tęsknotę podążania za wszelakimi tajemnicami poznania . […]
19.12.2020
Artykuły Chwila liryki. Odsłona szósta – Czesław Miłosz. Jan Chudy . Zbliżające się święta Bożego Narodzenia pewnie nieszczególnie oderwą nas od dość ponurawego klimatu społecznego w jakim przyszło nam żyć . Nie tylko i nie tyle poprzez pandemię ale tak w ogóle – przez postępującą od wielu lat globalną komercjalizację i infantylizację dotąd jednak sakralnej w fundamentach strefy . Przecież już […]
04.12.2020
Artykuły Chwila liryki. Odsłona piąta – Ogden Nash. Jan Chudy . Amerykański mistrz dowcipu i celnej obserwacji ( 1902 – 1971 ) . Pochodził z bogatej i wpływowej rodziny z południa , jego pradziadek był gubernatorem Północnej Karoliny . Dziś zapoznany , był uznawany za najbitniejszego autora tekstów satyrycznych . Jak sam powiedział : „ Specjalizuję się w pomniejszych idiotyzmach , popełnianych […]
07.11.2020
Artykuły Chwila liryki. Odsłona trzecia – Anna AchmatowaAnna Achmatova . Jan Chudy . Zbliżającym się Świętem Niepodległości tradycyjnie zawładną nasi naziole . Nie chcę obrażać tu wielu rodaków chcących tylko zamanifestować swoją miłość do Ojczyzny , niemniej jednak narzuca się na tych Marszach narrację ksenofobiczną i wykluczającą . Podpisuję się pod słowami Piotra Bratkowskiego ( „ Mieszkam w domu w którym wszyscy […]
01.11.2020
Artykuły Odpierdolcie się od Generała. Jan Chudy . Ostatni wybuch narodowego sprzeciwu spotkał się z żałosnymi kontr oracjami samozwańczego pana naczelnika naszej kochanej krainy . Natychmiast odwołano się do proklamowania stanu wojennego przez Generała Wojciecha Jaruzelskiego . Pomijając wywołanie poniekąd tematu przez córkę Generała – Monikę ( to zupełnie inna kwestia odreagowywania dzieci wielkich ludzi ) głęboki sprzeciw budzi […]
27.10.2020
Artykuły Chwila Liryki. Odsłona druga. Octavio Paz. Jan Chudy . Przed zaduszkowy czas niewątpliwie sprzyja refleksjom egzystencjalnym . Zygmunt Freud w „ Aktualne uwagi o wojnie i śmierci „ z 1915 r. pisał : … śmierć jest nieuniknionym kresem wszelkiego życia , że każdy z nas winien jest naturze śmierć , i powinien być przygotowany na zapłacenie tego rachunku , […]
19.10.2020
Aktualności XX Edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmowego „NOWE HORYZONTY”. Jan Chudy . Dzięki decyzji wybitnego animatora i menagera Romana Gutka od 2006 roku Wrocławianie i Dolnoślązacy zyskali szansę obcowania z najlepszym światowym kinem . Przy czym nie tylko w ramach i w czasie największego festiwalu filmowego w Polsce – MFF Nowe Horyzonty czy innych przez niego firmowanych festiwali i przeglądów , akademii edukacyjnych […]
15.10.2020
Artykuły Słowo od Jana Chudego. Chciałbym w tym miejscu i dla tej właśnie społeczności zaprezentować specyficzne wytwory sztuki – wiersze . Wiem , że szkoła dość skutecznie pogrzebała w większości z nas wszelaką w tym zakresie ciekawość i zainteresowanie tym niemniej , aczkolwiek jestem człowiekiem małej wiary , to jednakowoż posiadam przekonanie że właśnie liryka może pomóc w myśleniu, […]
13.10.2020
Artykuły Chwila liryki. Odsłona pierwsza – Andrzej Mandalian. Jan Chudy . Pochylmy się dziś nad wierszem Andrzeja Mandaliana . . Był raczej zapoznanym w powszechnej świadomości poetą , prozaikiem , tłumaczem i scenarzystą filmowym . Język polski był właściwie jego trzecim – po ormiańskim i rosyjskim . Urodził się w 1926 r. w Szanghaju gdzie jego rodzice prowadzili rewolucyjną agitację z ramienia […]
