Artykuły

Chwila liryki. Odsłona trzydziesta szósta: Julian Tuwim

.

Jan Chudy

.

 

Straszliwie zatęchły społeczny klimacik IV RP niespecjalnie sprzyja lirycznym kontemplacjom . Coraz bardziej agresywnie podława kampania rządzących oprócz wzrastającej apatii i zniechęcenia potęguje w pierwszej kolejności wkurwienie . Żadna władza nie była ( i nie będzie ) wolna od przeróżnych przekrętów – ale przecież nie w takiej monstrualnej skali i nie tak arogancko obnoszonych . Historia świata roi się od postaci wykorzystujących wojny , epidemie czy inne nieszczęścia do bogacenia się . Niemniej zawsze ocenia się to jednoznacznie : jako wyjątkowe skurwysyństwo . Od 8 lat narzuca się nam pseudo reformy które zamiast usprawnienia czy polepszenia mają umożliwić najpełniejszą partyjną kontrolę nad kolejną sferą życia . Tak jak i całkowite zawłaszczenie publicznych mediów i uczynienie z nich niespotykanych (poza wschodnią granicą) szczujni . Rządzenie poprzez konflikt , kompletny brak dialogu i uwzględniania nie tylko praw ale choćby własnego zdania mniejszości czy kogokolwiek spoza zakonu . Wskrzeszanie i podsycanie historycznych nienawiści z sąsiadami . Pogarda i kołtuństwo, prymitywne chamstwo, zła wola , skrajna niekompetencja dekretowanych przez samych siebie nowych pseudo elit .
Najbardziej jednak boli permanentna pospolita obłuda ściśle złączona z wszechobecnym, bezczelnym , cynicznym , agresywnym łgarstwem . Zadekretował to swoiście sam pan Prezes głosząc wyznawcom (niby się przejęzyczając) : „Nas nie przekonają , że białe jest białe a czarne – czarne „ …
Na ten kipiący nieszczególnie pozytywnymi emocjami czas wybrałem szczególny utwór wyjątkowego autora – Juliana Tuwima (1894-1953). Wielbiono go i opluwano ( a nawet planowano uwięzienie w Berezie Kartuskiej ),czy też ( i to w 1939 r.!) w trakcie nacjonalistyczno-antysemickiej nagonki , nawoływano dlań o szubienicę . Można zrozumieć , że po tym nie traktował specjalnie życzliwie II RP i nie z oportunizmu a raczej z naiwności politycznej uwierzył że Stalin w przeciwieństwie do Hitlera jest filosemitą i wesprze lepszą Polskę. Właściwie dopiero w czasie wojny odzyskał żydowską świadomość co zresztą nie spotkało się z sympatią nie tylko w Londynie ale i w Palestynie . Poprzez ostentacyjne poparcie nowej władzy stał się jej sztandarowym pupilkiem co nie przełożyło się pozytywnie na jego twórczą wenę i ostatecznie oddaliło od emigranckich Skamandrytów . Niemniej jego bardzo bogaty przecież różnorodny dorobek literacki jest niepodważalny . Najistotniejszym jest fakt , że Julian Tuwim wciąż należy do najchętniej czytanych autorów , mając wciąż rzesze wielbicieli jego niepowtarzalnej magii słowa . Na marginesie trzeba tu zauważyć swoisty paradoks iż prezentowane tu strofy używane były ( nieważne , że z czysto instrumentalnie traktowanej dosłowności ostatnich wersów) w kampanii wyborczej Prawa i Sprawiedliwości 2015 roku .
Julian Tuwim po szczęśliwej ucieczce z Polski we wrześniu 1939 r. tułał się po świecie z trudem zdobywając środki na życie . Wpadł w głęboką depresję uśmierzaną alkoholem . W grudniu 1940 r. w Brazylii rozpoczął pisanie poematu dygresyjnego „ Kwiaty polskie „ . W 1942 r. konspiracyjna prasa opublikowała jego fragmenty , m.in. prezentowaną tu Modlitwę . Została przyjęta przez czytających entuzjastycznie i jest dziś częścią polskiego patriotycznego kanonu . Poemat tak naprawdę nie został ukończony , zaś tak formalnie jak i treściowo , pomimo wielu przejmujących i pięknych wersów nie jest dziełem w pełni udanym . W 1949 roku ukazało się jego pierwsze oficjalne polskie wydanie .

.

Julian Tuwim

Kwiaty polskie
( fragmenty )

.

Modlitwa

.

Chmury nad nami rozpal w łunę ,
Uderz nam w serca złotym dzwonem ,
Otwórz nam Polskę , jak piorunem
Otwierasz niebo zachmurzone .
Daj nam uprzątnąć dom ojczysty
Tak z naszych zgliszcz i ruin świętych
Jak z grzechów naszych , win przeklętych :
Niech będzie biedny , ale czysty
Nasz dom z cmentarza podźwignięty .
Ziemi , gdy z martwych się obudzi
I brzask wolności ją ozłoci ,
Daj rządy mądrych , dobrych ludzi ,
Mocnych w mądrości i dobroci .
A kiedy lud na nogi stanie ,
Niechaj podniesie pięść żylastą :
Daj pracującym we władanie
Plon pracy ich we wsi i miastach ,
Bankierstwo rozpędź – i spraw , Panie ,
By pieniądz w pieniądz nie porastał .
Pysznych pokora niech uzbroi ,
Pokornym gniewnej dumy przydaj ,
Poucz nas , że pod słońcem Twoim
„ Nie masz Greczyna ani Żyda „ .
Puszącym się , nadymającym
Strąć z głowy ich koronę głupią ,
A warczącemu wielkorządcy
Na biurku postaw czaszkę trupią .
Piorunem ruń , gdy w imię sławy
Pyszałek chwyci broń do ręki ,
Nie dopuść , żeby miecz nieprawy
Miał za rękojeść krzyż Twej męki .
Niech się wypełni dobra wola
Szlachetnych serc , co w klęsce wzrosły ,
Przywróć nam chleb z polskiego pola ,
Przywróć nam trumny z polskiej sosny .
Lecz nade wszystko – słowom naszym ,
Zmienionym chytrze przez krętaczy ,
Jedyność przywróć i prawdziwość :
Niech prawo zawsze prawo znaczy ,
A sprawiedliwość – sprawiedliwość .

.

Postscriptum

.

W części zachowanych autorskich maszynopisów Kwiatów ten końcowy dwu wers brzmi :

.

„Niech WOLNOŚĆ zawsze WOLNOŚĆ znaczy,

.
A Sprawiedliwość – Sprawiedliwość „

Ta znamienna różnica być jest może wynikiem cenzury lub autocenzury przed pierwszą oficjalną warszawską publikacją …

W Marszu Miliona Serc prezentowano wiele ciekawych i inspirujących przekazów . Mnie jednak najbardziej przypadł do gustu ( nie tylko z racji iż niosła go pani idąca przede mną przez cały marsz ) ten z takim przesłaniem :

Szczęśliwej Polski już czas

.

 

.

Jako , że nadzieja umiera ostatnia , oraz , jak powiadał Kazimierz Górski : … dopóki piłka w grze … , może po 15 października , nasza Ojczyzna zacznie normalnieć …
a przesłanie Poety w części choćby się wypełni …

.

Chwila liryki. Odsłona trzydziesta druga – Edward Stachura

Chwila liryki. Odsłona trzydziesta – Jerzy Ficowski

Chwila liryki. Odsłona dwudziesta ósma: Anna Piwkowska

Chwila liryki: Odsłona dwudziesta trzecia – Bułat Okudżawa

Chwila liryki: Odsłona dwudziesta druga – Bolesław Leśmian

Chwila liryki. Odsłona piętnasta – Tadeusz Boy-Żeleński

Inne z sekcji 

Fraszki Jana Zacharskiego: Chwila prawdy

. Jan Zacharski . Szanse Trzaskowski ma szanse duże, Aby wygrać w drugiej turze, Słowo jest jego orężem, Dlatego mówi zwyciężę. . Do urny Do urny obywatele, Ważne osiągniemy cele, I dlatego Polska cała Niech głosuje na Rafała. . Języki Nawrocki dozna klęski, Trzaskowski będzie zwycięski, Z jego postawy sukces wynika, On to zaświadczy w […]

Opowieści Wojciecha Macha. Wyborczy biznes z zaświatami

. Wojciech Mach . Uwaga: nadchodzi czas jasnowidzenia i przepowiedni! Na finiszu kampanii przedwyborczej, przemęczone sztaby wyborcze usiłują niekonwencjonalnymi metodami przewidzieć względnie „załatwić” wynik korzystny dla swego kandydata. Niezależnie od partyjnej przynależności, licząc także na przychylność zaświatów, obiecują siłom nadprzyrodzonym intensywne modły i pielgrzymki. A po udanym wyborze dopiero zrobią niejeden show! Również ukradkiem angażują […]