.
Polski Październik 1956 roku
.
19 października 1956 roku przyleciała do Warszawy niezapowiadana delegacja partyjno-państwowa ZSRR pod przewodnictwem tow. Nikity Chruszczowa, oprócz niego w jej składzie byli między innymi: Anastas Mikojan wówczas członek Prezydium Biura Politycznego KC KPZR, i wicepremier; Wiaczesław Mołotow – między innymi minister spraw zagranicznych; Łazar Kaganowicz – członek Prezydium Biura Politycznego KC KPZR; Pantelejmon Ponomarienko – ambasador ZSRR
Ze strony polskiej w rozmowach uczestniczyli oprócz Władysława Gomułki: Edward Ochab – wówczas sekretarz KC PZPR; Aleksander Zawadzki – przewodniczący Rady Państwa PRL; Premier Józef Cyrankiewicz, a także inni wysokiej rangi działacze partyjni jak: Edward Gierek, Jerzy Morawski, Franciszek Jóźwiak i Zenon Nowak. Już zaraz na lotnisku Okęcie w Warszawie doszło do ostrej wymiany zdań pomiędzy Chruszczowem a polskimi działaczami partyjnymi.
Rozmowa odbyła się w Belwederze
Notatka z rozmów delegacji Prezydium KC KPZR i członków Biura Politycznego KC PZPR w Warszawie, 19 października 1956 roku ( fragment )
Tow. Gomułka: Wasz przyjazd jest ingerencją w nasze sprawy.
Tow. Chruszczow: Chcą nas oderwać od naszych wojsk w Niemczech Zachodnich.
Tow. Gomułka: Kto chce?
Tow. Chruszczow: Polska. Macie zamiar usunąć z Biura Politycznego tow. tow. Rokossowskiego, Jóźwiaka, Nowaka, Gierka, a wprowadzić – Morawskiego. Nie możemy do tego dopuścić i jeśli postawicie nas przed faktami dokonanymi, będziemy zmuszeni brutalnie ingerować.
Tow. Ochab: Polscy komuniści siedzieli w waszych więzieniach i widocznie znowu będą siedzieć.
Tow. Chruszczow: Ja tak nie powiedziałem, nie przekręcajcie. Chcecie popsuć naszą przyjaźń. Dla dobra naszych interesów, interesów całej międzynarodowej klasy robotniczej i przede wszystkim dla dobra Polski, nie możemy tego znosić.
Tow. Kaganowicz: Po to właśnie przyjechaliśmy, żeby przed faktem dokonanym porozmawiać z wami.
Tow. Gomułka: Naprawdę uważacie, że tylko ci towarzysze (Rokossowski i inni) są gwarancją przyjaźni z wami? My też nie chcemy jej naruszać.
Tow. tow. Kaganowicz i Mikojan: Nie, nie tylko oni są gwarancją przyjaźni, ale oni i wy razem.
Tow. Chruszczow: Zrozumcie, że nie przyjechaliśmy po to, żeby was wykorzystywać i coś wam zabrać. Nigdy nie wtrącaliśmy się do waszych spraw.
Tow. Gomułka: Chodzi o to, że skoro nie wtrącaliście się, to niech wszystko zostanie po staremu i teraz też się nie wtrącajcie.
Tow. Chruszczow: Chcecie postawić nas przed faktem dokonanym. Wasza prasa oskarża nas, właśnie teraz, że pod koniec wojny wywieźliśmy z Polski jakieś drobiazgi, a faktycznie Związek Radziecki zawsze pomagał i pomaga Polsce Ludowej.
Tow. Mikojan: Proponowaliśmy wam zwrot terenów z rudami uranu, ale odpowiedzi od was nie ma, chociaż minęło wiele miesięcy.
Tow. Chruszczow: Mógłbym wręczyć wam, drogi tow. Gomułka, listę osób, zjedzonych w latach 1946-47 podczas głodu na Ukrainie, gdy w tym samym czasie dawaliśmy wam zboże, dawaliśmy wam nie jego nadwyżki, a odrywaliśmy je od żywego ciała naszego narodu. Oto, jaki jest nasz stosunek do Polski.
Tow. Mołotow: Uwzględniając szczególną wagę kwestii przyjaźni polsko-radzieckiej, nie możemy kierować się formalnym punktem widzenia na równoprawność. Nie bylibyśmy komunistami, gdybyśmy w obecnych warunkach tak postąpili.
Tow. Gomułka: Przedyskutujemy te kwestie i przyjdziemy do was za dwie, trzy godziny.
Tow. Kaganowicz: Dlaczego aż tak późno?
Tow. Chruszczow: Towarzyszu Gomułka, taki towarzysz jak Rokossowski zrobił dla wyzwolenia Polski nie mniej od każdego z was, a być może więcej. Odrzućcie emocje, wzburzone w wyniku naszej ostrej rozmowy i porozmawiajmy spokojnie. Zrozumcie, że bez Związku Radzieckiego Polska nie może zapewnić swojej niepodległości i nienaruszalności granic. A rewanżyści Zachodnich Niemiec są coraz bardziej zuchwali.
Tow. Gomułka: Pójdziemy już. Musimy przecież porozmawiać o początku plenum. Później wrócimy.
O godz. 12.00 rozmowy zostały wznowione. Uczestniczyli członkowie Biura Politycznego KC PZPR, tow. tow.: Gierek, Dworakowski, Zawadzki, Zambrowski, Z. Nowak, R. Nowak[, Ochab, Rapacki, Rokossowski, Jóźwiak, Cyrankiewicz oraz zastępcy członków Biura Politycznego KC PZPR tow. tow.: Jędrychowski, Stawiński, Chełchowski. W rozmowie uczestniczył tow. Gomułka (dalej wykreślono słowa: Podczas rozmowy obecny był tow. Ponomarienko).
Ze strony radzieckiej w rozmowie uczestniczyli członkowie Prezydium KC KPZR tow. tow.: Kaganowicz, Mikojan, Mołotow, Chruszczow. Obecny był tow. Ponomarienko.
Spotkaniu przewodniczył tow. Ochab. Uczestnicy zdecydowali, że nie będzie ono oficjalnie protokołowane.
Tow. Ochab: Muszę powiedzieć, że nasi towarzysze są szczególnie zaniepokojeni uwagą tow. Chruszczowa o ingerencji. Trzeba wyjaśnić, o jakim ingerowaniu jest mowa.
Tow. Gomułka: Chcemy, żebyście przedstawili swoją ocenę sytuacji w Polsce i żebyście powiedzieli, co znaczy oświadczenie tow. Chruszczowa, że gotowi jesteście zdecydowanie interweniować, by nie dopuścić do naruszenia przyjaźni polsko-radzieckiej. Trudno byłoby mi pracować w takiej atmosferze. Jest to trudne dla większości naszych towarzyszy. Powiedzcie, tow. Chruszczow, co myślicie o tym, by stworzyć sprzyjającą atmosferę dla rozmów między nami, jak między komunistami.
(…)
.
Władysław Gomułka. O Kulcie jednostki – VIII Plenum KC PZPR 20 X. 1956 r.
Polski Październik 1956 r. Przemówienie Władysława Gomułki w dniu 24 października
