.
Stowarzyszenie Pokolenia. Krajowa Komisja Historyczna
Rzecz o Związku Młodzieży Socjalistycznej – ani pamflet, ani laurka
Warszawa 2002
Spis treści
Od Komitetu Redakcjnego ……………………………………………………….. 5
S t u d i a i R e f l e k s je
Zdzisław Andruszkiewicz: Szkic do p o r t r e t u …………………………………………… 7
Włodzimierz Janowski: Kilka refleksji wokół działalności PROGRAMOWEJ ZMS W FAZIE TYMCZASOWOŚCI
(STYCZEŃ – KWIECIEŃ 1957 R.) ……………………………………………………… 48
Wspomienia i Rozważania
„…Poprowadzić socjalizm naprzód” (rozmowa z Józefem Lenartem) … 71
Wiesław Kiczan: Jak powstał Z w i ą z e k M ł o d z i e ż y R o b o t n i c z e j ……….. 84
Marian Renke: P r z y p o m i n a j m y h i s t o r y c z n ą p r a w d ę o ZMS ………………. 90
Jarema Maciszewski: ZMS w y r ó s ł z p o l s k i e g o Października ………….. 103
Zygmunt Najdowski: C z a s nadziei i m a r z e ń ……………………………………………. 111
K a le n d a r i u m ZMS (1957-1976)…………………………. … 121
Opracowali: K r y s t y n Dąbrowa, Henryk Janusz
B i b l i o g r a f i a ………………………………………………………………………………………. 158
R e d a k c j e p r a s o w e Związku Młodzieży S o c j a l is t y c z n e j ………………………………………. 159
.
OD KOMITETU REDAKCYJNEGO.
.
Na prośbę, a nawet żądanie, wielu byłych członków i działaczy Związku Młodzieży Socjalistycznej, a także z okazji 45 rocznicy powstania tej organizacji postanowiliśmy wydać w formie książkowej niektóre opracowania, refleksje i wspomnienia uczestników i działaczy różnego szczebla z tamtych lat. Nadaliśmy tym wspomnieniom tytuł „Rzecz o ZMS. Ani laurka, ani pamflet”.
Związek Młodzieży Socjalistycznej działał 20 lat (1957-1976). Zrodził się on w wyniku procesów, jakie zachodziły w naszym kraju przed i po Październiku 56. Był to czas. kiedy kończył się bardzo trudny dla naszego kraju okres, w tym także dla dotychczasowej organizacji – Związku Młodzieży Polskiej, który – w wyniku „uwiądu” organizacyjnego na wszystkich szczeblach – został rozwiązany. Młodzież polska nie mogła i nie chciała żyć w tak trudnym, ale niezwykle ciekawym okresie, bez własnych organizacji. Historia nie znosi próżni. Dlatego tez niemal natychmiast powstają różne organizacje młodzieżowe, także o lewicowym charakterze, obejmujące cały kraj lub poszczególne regiony.
Autorzy „Kalendarium ZMS 1957-1976″ Krystyn Dąbrowa i Henryk Janusz zamieścili na wstępie następujące stwierdzenie : „Na przełomie 1956-57 roku w licznych miejscowościach kraju zaczęły wyodrębniać się ze Związku Młodzieży Polskiej (ZMP) grupy aktywnej młodzieży. W wyniku jednoczenia się tych grup powstał Rewolucyjny Związek Młodzieży (RZM), a na Śląsku i w Nowej Hucie – Związek Młodzieży Robotniczej (ZMR). Odradzać się zaczął Związek Młodzieży Wiejskiej (ZMW). Podjęto także próby tworzenia, w oparciu o Stronnictwo Demokratyczne – Związku Młodzieży Demokratycznej (ZMD)”. Postanowiliśmy więc przedstawić Czytelnikowi działalność ZMS-u powstałego z RZM i ZMR .
W tekście niniejszego opracowania uwzględniono przede wszystkim okres tworzenia się ZMS. szczególnie pierwsze miesiące, kiedy to w gorących dyskusjach powstawały zręby organizacyjne i ideowo wychowawcze tego Związku. Mimo krytycznego stosunku do ZMP
postanowiono przejąć wszystko, co było w nim najlepsze. A więc przede wszystkim jego ogromne zaangażowanie ideowe i społeczne w odbudowę i rozwój Ojczyzny. Symbolami tego zaangażowania było podniesienie z ruin zrównanej z ziemią Warszawy i budowa od podstaw Nowej Huty Nie byłoby to możliwe bez społecznego, bezinteresownego zaangażowania ówczesnej młodzieży , której przewodził Związek Młodzieży Polskiej. Niniejsze wydawnictwo składa się z trzech części:
1. Część pierwsza to „Studia i refleksje”. Zamieszczono tu interesujące teksty Zdzisława Andruszkiewicza i Włodzimierza Janowskiego. Obydwa opracowania to próba syntetycznej oceny tamtych wysiłków i poczynań aktywnej części młodzieży i jej młodzieńcze o zaangażowania. Jak to bywa u młodych łudzi, nie zawsze ta działalność byłą konsekwentna. Jest to jeszcze jedno spojrzenie z perspektywy niemal pół wieku.
2. Część druga „Wspomnienia i rozważania” to wybrane interesujące opinie i oceny bezpośrednich współtwórców i działaczy ZMS. Każdy z prezentowanych tu autorów ma własny sąd i własne spojrzenie, dlatego też Czytelnik może wyrobić sobie własne zdanie na temat działalności tej organizacji.
3. Część trzecia „Kalendarium ZMS 1957-1976″ Było już kilka opracowanych Kronik i Kalendariów, jednak żadne z nich nie prezentowało tak wielu faktów i zdarzeń. To Kalendarium, nie tylko odnotowuje fakty, ale, tam gdzie je s t to możliwe, daje Czytelnikowi pełniejszą o nich informację. ZMS był jedną z najdłużej istniejących młodzieżowych organizacji lewicowych. Jego działalność zakończyła się przed 26 laty gdy poprzez zjednoczenie z ZSMW i SZMW dał początek Związkowi Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. Przekazując Czytelnikowi niniejsze opracowanie zdajemy sobie sprawę z tego, że nie wyczerpuje ono niezwykle bogatej i wielopłaszczyznowej działalności Związku Młodzieży Socjalistycznej. Stanowi ono jednak krok naprzód w gromadzeniu i analizowaniu faktów i opinii o ZMS i je s t istotnym przyczynkiem do dalszych badań.
Niech więc to wydawnictwo będzie inspiracją do opracowania pełnej monografii o tej zasłużonej dla Polski organizacji.
.
Wszystkim Autorom, Wydawcy i Sponsorom serdeczne dzięki.
„Rzecz o Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej – bez upiększeń ale i bez negacji”
